Jesteśmy otoczeni przez miliardy bakterii i wirusów. Dla wielu z nich organizm ludzki jest jak chodzący szwedzki stół, oferujący prawie nieograniczone zasoby, które mogą wykorzystać jako źródło energii i do swojej reprodukcji. Szczęśliwie dla nas, dostanie się do organizmu człowieka nie jest łatwym zadaniem.

Z punktu widzenia tych maleńkich organizmów, człowiek jest trochę jak forteca. Skóra jest gruba i bardzo trudna do przeniknięcia. Dodatkowo skóra wytwarza różnorodne substancje, które szkodzą „najeźdźcom”. Otwory, takie jak oczy, nos i usta są chronione przez płyny i lepki śluz, który wychwytuje szkodliwych napastników. Układ oddechowy posiada mechaniczną ochronę w postaci rzęsek nabłonka dróg oddechowych, drobnych włosków, które usuwają cząsteczki. Intruzi, którzy dotrą tak daleko, jak do żołądka natkną się na bardzo kwaśny sok żołądkowy, który większość z nich zabije.

Jednak mimo naszej fantastycznej obrony, niebezpieczni intruzi wciąż mogą się przedostać. Niektóre przedostają się z naszym jedzeniem, a inne mogę się wśliznąć przez nos. I jak wszyscy dobrze wiemy wiele rzeczy może uszkodzić naszą skórę. Codziennie dochodzi do jakiś zadrapań czy skaleczeń i za każdym razem, gdy do tego dochodzi, jesteśmy narażeni na wtargniecie bakterii lub wirusów. Jaka zatem magiczna siła utrzymuje nas w zdrowiu przez większość czasu?

Kiedy się zranimy (skaleczymy lub zadrapiemy) i intruzi dostaną się do naszego organizmu, nasze komórki ulegają zniszczeniu. Umierające komórki wyzwalają automatyczną reakcję zwaną zapaleniem, która obejmuje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie przepływu krwi. Zapalenie dla organizmu jest odpowiednikiem alarmu przeciw­wła­manio­wego. Kiedy ten alarm się włączy, to ściąga olbrzymią ilość komórek obrony  do miejsca uszkodzenia. Zwiększony przepływ krwi pomaga komórkom obrony dostać się do tego miejsca. Jest to również odpowiedzialne za wystąpienie zaczerwienienia i obrzęku w tym miejscu.

Kluczem do zdrowia naszego dziecka jest jego zdrowy i sprawny układ odporności. Czyli przygotowany do efektywnego działania. Co możemy zrobić, aby zapewnić dobrą odporność naszym dzieciom? Poniżej wymieniamy te siedem najważniejszych.

Krok 1 – karmienie piersią

Warto karmić piersią, tak długo, jak to jest możliwe, gdyż ma to kluczowe znaczenie dla rozwoju odporności małych dzieci. Mleko matki dostarcza dziecku szereg substancji potrzebnych do ochrony przed chorobami oraz składniki odżywcze, których dziecko potrzebuje, w tym niezbędne kwasy tłuszczowe. Dzieci karmione piersią rzadziej mają infekcje, w porównaniu z dziećmi żywionymi „butelką”. Karmienie butelką pozbawia dziecko wielu ważnych substancji, które dostarcza mleko matki. Inną istotną korzyścią karmienia piersią, o czym nie wolno zapominać,  jest dobrostan emocjonalny zarówno dziecka jak i matki, co ma wielokierunkowy korzystny wpływ w tym na funkcjonowanie układu odporności. Badania wykazały, korzystny wpływ karmienia piersią na rozwój psychiczny i stabilność emocjonalną dziecka piersią utrzymuje się jeszcze długo po zakończeniu karmienia.

Krok 2 – zadbajmy o właściwe odżywienie i suplementy diety

Właściwe żywienie jest niezbędne dla rozwoju i zachowania zdrowego i sprawnego układu odporności. Niedobory żywieniowe mogą być odpowiedzialne za przewlekłe problemy z odpornością, gdyż drobnoustrojom łatwiej jest się utrzymać, w organizmie brakuje ważnych składników odżywczych. Dla utrzymania zdrowego układu odporności są krytyczne następujące składniki odżywcze witaminy A, C, D, niezbędne kwasy tłuszczowe omega 3 oraz składniki mineralne, przede wszystkim cynk i selen. Te składniki żywieniowe mogą być dostarczone z pożywieniem, gdy stosujemy zdrową żywność i zróżnicowaną dietę obejmującą świeże owoce i warzywa, nasiona, orzechy, rośliny strączkowe i pełne ziarna. Niestety większość artykułów spożywczych dostępnych w naszych sklepach jest wytwarzana wielkoprzemysłowo i zawiera liczne dodatki. Przemysłowo przetworzona żywność często zawiera konserwanty, barwniki, nadmiar sodu, nadmiar cukru, różnego rodzaju sztuczne substancje smakowe i aromaty, które nie mają wartości odżywczych, ale które są tak lubiane przez dzieci. Są to składniki, które mogą negatywnie wpływać na odporność dziecka. Przyjmowane w diecie składniki tłuszczowe mogą albo wspomagać układ odporności, albo go zaburzać, zależy to ich rodzaju. Witaminy i mikroelementy, chociaż same nie pobudzają układu odpornościowego, są niezbędne do utrzymania go dobrym zdrowiu i jego sprawnego funkcjonowania.

Składniki żywieniowe, które wspomagają sprawne działanie układu odporności, są często określane jako immuno-suplementy. Poniżej omawiamy te najbardziej popularne i najważniejsze.

Probiotyki i żywność probiotyczna

To bardzo duża i różnorodna grupa pokarmów i preparatów oparta na bakteriach fermentujących. Są to bakterie/pałeczki różnych kultur kwasu mlekowego – lactobacillus. Większość z nich jest zdolna do zamiany laktozy i innych prostych cukrów w kwas mlekowy. Są one bardzo rozpowszechnione w przy­rodzie, często wywierają pozytywny wpływ na organizm człowieka i zwierząt. Aktywnie przytwierdzają się do ścian jelita, tworząc mikroflorę konkurującą o składniki pokarmowe z innymi organizmami, także chorobotwórczymi. Swoją obecnością wpływają na zwiększoną produkcję przeciwciał klasy IgA, które są wydzielane głównie do przewodu pokar­mowego, oraz jamy ustnej w postaci śliny. U człowieka są obecne w przewodzie pokarmowym (są bardzo ważnym skład­nikiem flory jelitowej) oraz u kobiet w pochwie. Szczepy Lactobacillus są często dodawane do jogurtów w celu wzbogacenia ich właściwości pro biotycznych.

W starożytnym Rzymie stosowano garum sos ze sfermentowanych ryb. Na dalekim wschodzie stosuje się sos rybny i sos ostrygowy podobne do rzymskiego garum. Poza tym spożywa się kiszone warzywa sunomono (japoński kiszony ogórek), kimchi i kkakdugi (koreańska kiszona kapusta i kiszona rzepa) oraz pasty na bazie sfermentowanej soi natto i miso (często określane jako tzw. naturalna witamina K2 MK7), zaś w Azji środkowej i Afryce północnej – jogurt, kefir oraz laymun mutabal, czyli kiszone cytryny, yerba czyli kiszone liście winogron. W Europie środkowej i  wschodniej spożywano przede wszystkim kiszoną kapustę, kiszone ogórki oraz inne kiszone warzywa i sfermentowane produkty mleczne (np. zsiadłe mleko), a krajach Skandynawskich i Anglii spożywano sfer­mento­wane ryby (surströmming, gravlax, sos Worcestershire) i sfermentowane produkty mleczne (filmjölk, cottage cheese).

Suplementy diety

Olej z wątroby rekina

Olej z wątroby rekina dostarcza substancje¹, które mają działanie immuno-mo­du­lujące. Badania in vitro i obserwacje kliniczne wykazały, że wspierają one odporność.

Chlorella, spirulina, immulina

Dostarczają wielkocząsteczkowy kompleks lipopolisacharydowy, który jak wykazały badania, najskuteczniej stymuluje naszą naturalną odporność poprzez układ limfatyczny przewodu pokarmowego ^[2]. Kompleks ten, w przypadku preparatu Immulina, został oznaczony jako LCEPEEN. Został on wszechstronnie przebadany.

Polisacharydy

Polisacharydy, czyli wielocukry od dużej cząsteczce. Niektóre z nich mają działanie wspomagające układ odporności. Występują one powszechnie w świecie roślinnym. Mogą być pochodzenia roślinnego (jeżówka, żeń-szeń amerykański itd.) lub z grzybów (drożdże, boczniak, rozszczepka, lakownica, itd.). Są one popularnym składnikiem wielu suplementów diety.

Krok 3 – zapewnijmy dziecku zdrowe środowisko

Ponad dziesiątki tysięcy różnych substancji chemicznych zaśmieca zanieczyszcza nasze środowisko. Ekspozycja na szereg z tych substancji może uszkodzić układ odporności, obniżając jego zdolność do sprawnego działania, zwalczania drobno­ustrojów powodujących infekcje, zwalczania poważnych chorób np. choroby nowotworowe, czy powodować reakcje alergiczne. Zła jakość powietrza (zapylenie oraz Zanie­czyszcze­nie gazami np. tlenki węgla i azotu, węglowodory lotne), miska jakość wody, przewlekła ekspozycja na pestycydy mogą wpływać na upośledzenie odporności dziecka.  Mimo, że toksyny środo­wisko­we są prawie wszędzie, to można dużo zrobić aby ich uniknąć niepotrzebnej ekspozycji i zredukować ilość substancji chemicznej, na które może być narażone wasze dziecko. Stosowanie do picia wody z czystych źródeł (np. woda ze studni oligoceńskich), czy kupowanie „zdrowej” żywności pochodzącej z ekologicznej uprawy czy hodowli i od producentów, którzy przestrzegają ekologicznych zasad produkcji. Są również ekologiczne alternatywy dla środków czyszczących stosowanych w gospodarstwie domowym, do higieny osobistej, czy dla prowadzenia przydomowego ogródka. Wszystko to przyczyni się  dla stworzenia zdrowszego środowiska dla naszego dziecka.

Krok 4 – unikajmy zbędnego stosowania antybiotyków

Obecnie antybiotyki są dość często przepisywane dzieciom, chociaż nie zawsze jest to uzasadnione. Czego konsekwencją mogą być coraz szersza oporność bakterii na stosowane antybiotyki oraz gorsza funkcja układu odporności. Dlatego lekarz i rodzice powinni zachować rozsądek w tej sprawie. Często powodem, że dziecko gorączkuje jest infekcja wirusowej i w takim przypadku stosowanie antybiotyków nie pomoże. Poza tym gorączka, jeśli nie jest zbyt wysoka (tj. nie przekracza 39 °C) pomaga zwalczyć infekcję. Ale gdy już stosujemy antybiotyk, zlecony przez lekarza, to nie kończymy leczenia przy pierwszych objawach poprawy i zawsze podawajmy go wg zaleceń lekarza, przestrzegając, aby dokończyć całą kurację.

Krok 5 – hartowanie, czyli prosty sposób na mocną odporność

Znacznie lepszym rozwiązaniem jest dbanie o zdrowy styl życia dziecka, na który składają się naturalne metody zapobiegania chorobom, m.in. hartowanie organizmu.

Dziecko zahartowane to dziecko zdrowe. Kiedy zbliża się okres jesienno-zimowy – czas największej zachorowalności – w gło­wach rodziców pojawia się wizja zatkanych nosów, noto­rycz­nego prychania i kichania, a w ślad za nimi gorączka i domowy szpital. Najgorszy scenariusz niestety często się ziszcza, ponieważ nieświadomie wzbraniamy się przed budowaniem odporności dziecka, przegrzewając jego organizmu, nienależycie dbając o jego właściwą dietę, ograniczając mu czasu na dworze przy niskiej temperaturze czy ubierając zbyt ciepło.

Hartować należy mądrze, czyli: hartuj, nie przegrzewając. Należy zwracać uwagę, aby dziecko było ubrane stosownie do tempe­ratury otocznia i przegrzewać go ubierając za ciepło. Należy też utrzymywać właściwą temperaturę w pomieszcze­niach, w którym przebywa dziecka i zapewniać ich właściwe przewietrzanie.

Krok 6 – dbajmy o emocjonalny i psychiczny dobrostan dziecka

Najlepszym pokarmem dla układu odporności dziecka (także dorosłych) jest miłość i uwaga. Dziecko potrzebuje regularnego przytulania, trzymania, masowania, kołysania, pielęgnowania, dotykania i całowania. Dziecko, które  wie i czuje, że jest kochane przez otaczających je ludzi często się śmieje, ma pozytywne myśli i uczucia, co korzystnie wpływa na komórki układu odporności. Im częściej dziecko się śmieje, jest radosne tym lepiej funkcjonuje jego układ odporności i  tym jest zdrowsze.

Stres psychiczny (emocjonalny) i zmartwienia mogą wyczer­pywać układ odporności i obniżać odporność dziecka na choro­by. Karmienie piersią może być istotnym czynnikiem ochrony przed stresem i promującym dobry nastrój u maluchów. Lekki masaż jest innym wspaniałym sposobem na uwolnienie dziecka od stresu czy napięcia i może wspierać układ odporności.

Krok 7 – dbajmy o sen

Rola snu i jego wpływu na dobre samopoczucie i zdrowie jest trudna do przecenienia. W czasie snu zachodzą procesy odpoczynku, zapa­miętywania i regeneracji. Badania wykazały gorszą sprawność układu odporności osób, które miały niedostateczną ilość  snu w porównaniu z osobami, które miały właściwą jego ilość.

Krok 8 — nie izolujmy naszych dzieci

Nasz układ odporności musi być stale bodźcowany/trenowany. Dlatego nie izolujmy naszych dzieci przed ich otoczeniem i nie bójmy się wymiany bodźców stymulujących układ odporności. Badania wykazały, że dzieci, które są „chowane pod kloszem”, jeśli zachorują, to chorują znacznie dłużej i ciężej.

Przedstawione powyżej osiem prostych i w gruncie rzeczy tanich kroków może zapewnić naszemu dziecku zdrowy i dobrze funkcjonujący układ odporności, który jest kluczem do zdrowia naszego dziecka.

^[1] Olej z wątroby rekina dostarcza przede wszystkim alkiloglicerole i skwalen, które wspomagają układ odporności. Poza tym jest źródłem kwasów omega 3.

^[2]Immulina dostarcza specjalny kompleks lipo-polisacharydowy ze spiruliny, który działa poprzez komórki układu odporności (komórki dendrytyczne i makrofagi) obecne w przewodzie pokarmowym. Nasza naturalna odporność powstaje przede wszystkim w tkance limfatycznej przewodu pokarmowego.

Jesienna epidemia

COVID-19

Opryszczka

Osiem kroków do dobrej odporności dziecka

Grypa