Czy warto wzmacniać odporność dzieci jesienią?

Kanadyjscy lekarze Malcolm Sears i Neil Johnston przeanalizowali charakter jesiennych epidemii zaostrzeń astmy na przestrzeni lat 1990 do 2004. Stwierdzili oni, że każdego roku we wrześniu, gwałtownie wzrasta liczba hospitalizacji dzieci z powodu zaostrzeń astmy oskrzelowej. Doszło do tego w wyniku wystąpienia bardzo dużego wzrostu wirusowych infekcji układu oddechowego. Przedstawiono to na poniższej rycinie.

Trzeba podkreślić, że podobne masowe zaostrzenia odnotowano w USA, Anglii, Meksyku, Izraelu, Finlandii, Trynidadzie i Kanadzie, gdzie 20 – 25% wszystkich zaostrzeń astmy u dzieci, które wymagają hospitalizacji wydarza się we wrześniu. Należy podkreślić, że w 3 tygodnie po rozpoczęciu szkoły we wrześniu, u dzieci w wieku szkolnym, dochodzi nie tylko do zaostrzeń astmy, ale również do wystąpienia masowych infekcji układu oddechowego. Są to infekcje wirusowe, które u dzieci bez astmy, mają charakter "zwykłego przeziębieni" i z reguły nie są odnotowywane w statystkach.

ŹRÓDŁA DANYCH

Przez szereg ostatnich lat autorzy zbierali dane z różnych źródeł, związane z hospitalizacją, aby zbadać charakter wrześniowych zaostrzeń astmy u dzieci. Dane wszystkich hospitalizowanych z powodu chorób układu oddechowego uzyskano z Kanadyjskiego Instytutu Informacji Zdrowotnych (Canadian Institute for Health Information) (1990-2004; Centrum Epidemiologii Szwedzkiego Narodowego Komitetu Zdrowia i Opieki Społecznej (1992-2002) oraz Działu Statystyki Medycznej Imperial College, London, Wielka Brytania (1990-2002).

EPIDEMIA ASTMY A POWRÓT DO SZKOŁY

Szczyt masowych hospitalizacji z powodu astmy u dzieci w Kanadzie jest zsynchronizowany z powrotem z letnich wakacji. Każdego roku w okresie 1990 i 2004 szczyt zachorowań pojawiał się w 38 tygodniu (trzecim tygodniu września) z wyjątkiem roku 1992 (tydzień 39) oraz 1997 i 2003 (tydzień 37). W 1992 roku szkoła w Kanadzie rozpoczęła się o tydzień później, zaś w latach 1997 i 2003 prawie o tydzień wcześniej.

Zastosowano specjalne matematyczne modelowanie*, aby ocenić dokładny czas i wielkość szczytu zachorowań, który ujawnił, że wrześniowy szczyt hospitalizacji dzieci z powodu zaostrzeń astmy pojawiał się dokładnie w trzy tygodnie po rozpoczęciu roku szkolnego. Wynik przedstawiono graficznie na poniższej rycinie.

Masowe zachorowania, chociaż o nieco mniejszym nasileniu, obserwowano również u dzieci w wieku przedszkolnym, ze szczytem wypadającym 1.7 dnia później. Dzieci w wieku szkolnym nie tylko wykazują najwcześniejszy szczyt epidemii, ale również największą jego amplitudę, co sugeruje, że to właśnie one są pierwsze chorują i następnie transmitują czynniki wywołujące zaostrzenie astmy na starszych oraz młodszych członków rodziny. Szczyt zachorowań pojawiał się najwcześniej u dzieci 6-letnich i stopniowo zmniejszał się ze spadkiem i/lub wzrostem wieku. Dzieci w wieku 6 - 7 lat okazały się też najpoważniej dotknięte epidemią, co należy wiązać z tym, że właśnie w tej grupie wiekowej dzieci rozpoczynają edukację szkolną.

ETIOLOGIA EPIDEMII ZAOSTRZEŃ ASTMY

Alergeny wziewne, zanieczyszczenie powietrza i ich interakcja z klimatem mają wpływ na zaostrzenie astmy. Sears and Johnston uważają jednak, że decydujący wpływ na zaostrzenie astmy ma powrót do szkoły, za czym przemawia wyjątkowo stały termin wystąpienia szczytu zaostrzeń w stosunku do rozpoczęcia roku szkolnego. Wykazano, że infekcje wirusowe, zwłaszcza rinowirusowe, są powiązane z ok. 80% przypadków zaostrzenia astmy w tej grupie wiekowej wczesną jesienią.

Sprawdzono przypadki dzieci zgłaszających się do oddziałów nagłej pomocy z powodu zaostrzenia astmy w głównych miastach Kanady, w ciągu 3 tygodni września 2001. Zastosowano badanie mikrobiologiczne śluzówki nosa z użyciem techniki PCR* ze specyficzną identyfikacją ludzkich rinowirusów, adenowirusów, wirusów grypy A i B, wirusów paragrypy od 1 do 3, koronawirusów 229E i OC43, wirusów RS A i B oraz Chlamydia pneumoniae i Mycoplasma pneumoniae. Wyniki przedstawiono na powyższej rycinie.

DLACZEGO POWRÓT DO SZKOŁY PRZYCZYNIA SIĘ DO EPIDEMII?

Dzieci, które powracają do szkoły po letnich wakacjach, są narażone na infekcje wirusowe, najczęściej na rinowirusowe, po okresie, gdy nie były one na nie eksponowane przez wiele tygodni. Późne lato jest okresem wysokiego poziomu alergenów środowiskowych i są one powszechne w środowisku szkolnym. Powrót do szkoły to również okres dużego stresu, który może pogarszać objawy astmy u dzieci. Zakażenie wirusowe jest bezpośrednim czynnikiem wyzwalającym zaostrzenia astmy, to prawdopodobnie połączenie tych wszystkich czynników jest przyczyną wrześniowej epidemii.

Sezonowość infekcji rinowirusowych końca lata i początku jesieni musi mieć pewną zmienność w czasie. Należałoby się zatem spodziewać pewnej zmienności w czasie wrześniowych epidemii. Jednak szczyt liczby hospitalizacji w okresie 13 lat obserwacji autorów pojawiał się niezmiennie w 3 tygodnie od rozpoczęcia szkoły, co sugeruje, że rozpoczęcie szkoły stanowi per se niezbędny warunek przyspieszenia transmisji infekcji rinowirusowych na poziom epidemiczny. Hipoteza ta jest wzmocniona danymi z tych krajów, w których szkoła zaczyna się w innym terminie. Dla większości dzieci w Kanadzie i Anglii szkoła rozpoczyna się po letniej przerwie wakacyjnej zwykle 1 września. Natomiast w Szkocji i Szwecji szkoła rozpoczyna się zwykle w 3 tygodniu sierpnia. Największy szczyt hospitalizacji z powodu zaostrzenia astmy we wszystkich tych 4 krajach pojawia się dokładnie w 3 tygodnie po powrocie do szkoły, niezależnie od różnic w terminie letnich wakacji, co przedstawiono graficznie na poniższej rycinie.

Szczyt hospitalizacji odnotowywany w Szkocji i Szwecji jest niższy niż w Kanadzie i Anglii, co może sugerować, że warunki do transmisji zakażeń rinowirusowych w sierpniu w tych dwóch krajach są mniej korzystne niż te w Kanadzie i Anglii we wrześniu.

CZY I JAK MOŻNA SIĘ ZABEZPIECZYĆ?

Phytomedica oferuje sprawdzone preparat wzmacniający odporność zarówno dzieci i młodzieży jak i osób dorosłych. Jest to Immulina w postaci smacznego syropu dla małych dzieci lub osób, które mają problem z połykaniem kapsułek oraz w postaci kapsułek dla młodzieży i dorosłych.

Badania potwierdziły, że składnik aktywny obu preparatów - czyli specjalny ekstrakt Spirulina platensis (LECPEEN) uruchamia mechanizmy odporności nieswoistej (innate immunity) czyli odporności, która nie zagraża uruchomieniem przewlekłych procesów immunologicznych. Do poprawy odporności dochodzi szybko, bo już w ciągu kilku (dni 4 - 5 dni) od rozpczęcia kuracji. Objawia się to zwiększeniem produkcji przeciwciał ochronnych dla błon śluzowych (IgA), wzrost produkcji białek (cytokin, zwłaszcza IL-6) biorących udział w precesach odpornościowych oraz stymuluje szereg innych substancji (limfokiny, IFN-γ,) oraz pobudza komórki układu odporności (m. in. limfocyty NK).

• Sears MR, Johnston NW, Understanding the September asthma epidemic. J.Allergy Clin.Immunol. 2007; 120: 526-9.
• Johnston NW, Johnston SL et al. The September epidemic of asthma exacerbation in children, search for etiology. J.Allergy Clin.Immunol. 2005; 112: 132-8.
• Johnston NW and Sears MR, The epidemiology of asthma exacerbations. Thorax 2006; 61: 722-8.
• Johnston NW, Johnston SL, et al The September epidemic of asthma hospitalization: School children as disease vectors. J Allergy Clin.Immunol.2006;117:557-62.