Specjalista radzi

Immunolog radzi

"Szczepić czy nie szczepić – oto jest pytanie"

Odpowiedź może być tylko jedna:  m u s i m y   s z c z e p i ć !    Dziecko przychodzi na świat z odpornością wrodzoną tzw. odpornością pierwotną. Niestety, te chroniące przed chorobami przeciwciała, przekazane dziecku przez mamę, wystarczają tylko na pierwsze trzy miesiące po urodzeniu. Potem, aż do dziewiątego miesiąca życia system odpornościowy malca jest coraz słabszy. Dopiero uczy się rozpoznawać wroga, czyli m.in. wirusy i bakterie i wytwarzać przeciw nim odpowiednią broń - przeciwciała. Dzięki szczepionkom uczy się szybciej i skuteczniej.

Szczepionka – to nic innego jak wprowadzone do organizmu osłabione albo martwe chorobotwórcze drobnoustroje, prowokujące system odpornościowy do produkcji przeciwciał. To trening przygotowujący organizm do natychmiastowego rozpoznawania zarazków i wysyłania przeciw nim armii przeciwciał. Ta armia albo obroni dziecko przed infekcją, albo co najmniej zdecydowanie złagodzi jej przebieg. Żeby odporność nabyta utrzymywała się przez długie lata, trzeba przyjmować tzw. przypominające dawki szczepionki.

Szczepienia dzielimy na obowiązkowe, realizowane wg tzw. kalendarza szczepień oraz szczepienia nieobowiązkowe, ale zalecane w konkretnych sytuacjach zdrowotnych. Do tych ostatnich należą szczepienia przeciwko grypie, przeciwko meningokokom, przeciwko pneumokokom, szczepienia przeciwko wzw typu B, szczepienia przeciwko HPV (wirusowi brodawczka ludzkiego) chroniące przed rakiem szyjki macicy, szczepienia przeciwko chorobom odkleszczowym, czy wreszcie rozmaite szczepienia przy wyjeździe do krajów tropikalnych.

 

Więcej o szczepieniach

Jest to temat tak ważny, że nie da się go zamknąć w jednym, czy dwóch akapitach. Coraz większą liczbą nieprawdziwych informacji na temat szczepień ochronnych dzieci pojawiających się w przestrzeni publicznej, w tym w mediach, zaniepokojony jest również Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka (RPD). O podjęcie zdecydowanych działań zapobiegających rozpowszechnianiu treści mogących szkodzić zdrowiu dzieci Michalak zaapelował do ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła oraz prezesa Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT) Witolda Kołodziejskiego. Wkrótce temat ten szerzej rozwiniemy.

Na emisję programu Studio Polska zareagował Maciej Hamankiewicz, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej. To już drugi raz w ostatnich dniach, gdy samorząd lekarski zabiera głos w sprawie audycji poruszających problem szczepień, które pojawiają się na antenie telewizji publicznej. Kilkanaście dni temu Hamankiewicz skierował w tej sprawie pismo do prezesa Jacka Kurskiego, zwracając uwagę, że misją TVP są działania na rzecz zdrowia publicznego, zaś propagowanie postaw antyszczepionkowych i straszenie społeczeństwa z tak rozumianą misją się kłóci (p. Prezes NRL interweniuje ws. antyszczepionkowego programu w TVP).

Tym razem Maciej Hamankiewicz wystosował list otwarty, w którym wprost stwierdził, że w jego ocenie Telewizja Polska prowadzi akcję antyszczepionkową.

– Celem kolejnego programu było wywołanie w społeczeństwie lęku przed szczepieniami. Na taki cel wskazywał przede wszystkim sposób prowadzenia programu, uniemożliwiający przedstawienie racjonalnych przesłanek za szczepieniem, dopuszczający do obrażania obecnych w studio autorytetów medycznych – napisał szef lekarskiego samorządu. Hamankiewicz podkreślił, że prowadzący program byli stronniczy i weszli w rolę ekspertów, zamiast moderować dyskusję. Nie ukrywali też, że bliskie są im poglądy antyszczepionkowe, a na pewno pogląd, że szczepienia nie powinny być obowiązkowe. Prezes NRL zaapelował do ministra Konstantego Radziwiłła, który deklaruje się jako jednoznaczny zwolennik szczepień ochronnych, by zwrócił się do prezesa TVP o zaprzestanie akcji antyszczepionkowej i propagowanie rzetelnych, obiektywnych informacji promujących zachowania prozdrowotne. Emisja dwóch programów, podważających bezpieczeństwo i sensowność szczepień, na przestrzeni bardzo krótkiego czasu (zaledwie 2 tygodni) jest rzeczywiście niepokojącym sygnałem, zwłaszcza że stosunkowo niedawno – w sierpniu – minister zdrowia i prezes TVP podpisali list intencyjny w sprawie promowania przez telewizję publiczną postaw prozdrowotnych. Zwróciliśmy się do Ministerstwa Zdrowia z prośbą o informację, czy minister zareaguje na program Studio Polska i pytaniem, jak resort zdrowia ocenia treści dotyczące szczepień promowane przez telewizję publiczną, a także formułę programów na ten temat. Czekamy na odpowiedź.


08 Kwietnia 2019, 9:56

USA: Masowe szczepienia po zachorowaniach na odrę

Setki ludzi zaszczepiono w ciągu dwóch dni po wybuchu epidemii odry w stanie Nowy Jork. Ogłoszono stan wyjątkowy.

Ponad 500 osób zgłosiło się już na szczepienie - powiedział szef administracji Ed Day z okręgu Rockland w kanale telewizyjnym CNBC. Hrabstwo Rockland ogłosiło stan wyjątkowy po zarejestrowaniu kilkudziesięciu przypadków odry.

Nieszczepione dzieci i młodzież nie mogą przebywać w miejscach publicznych, ani chodzić do szkoły. Według szefa administracji celem jest zaszczepienie co najmniej 93 procent populacji mieszkającej w tym stanie.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) niedawno oświadczyła, że ​​odrzucenie szczepienia jest jednym z 10 najważniejszych globalnych zagrożeń dla zdrowia.

Uważa się, ze przyczyna gwałtownego zwiększenia zachorowań na odrę w krajach uprzemysłowionych jest odmowa szczepień. W wielu bogatych krajach rozprzestrzenia się ruch antyszczepionkowy. Odmowa szczepień grozi zniweczeniem sukcesów w walce o zwalczanie odry.

Rząd federalny bada obecnie, czy należy wprowadzić wymóg przymusowego szczepienia dzieci przeciwko odrze. W okręgu Rockland ogłoszono stan wyjątkowy.

W innych krajach w ostatnich latach, w tym w Polsce, liczba zachorowań na odrę wzrasta. Szczególnie gwałtowny wzrost zanotowano na Ukrainie i na Filipinach.





Aktualny Program Szczepień Ochronnych

Aktualny Program Szczepień Ochronnych (PSO) na 2022 rok został opublikowany w postaci Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w dniu 27 października 2023 roku. Zgodnie z PSO na rok 2024 wprowadzono następujące zmiany:

  • Szczepienie przeciwko gruźlicy noworodków powinno być przeprowadzone przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach rozważyć możliwość obserwacji dziecka przez 1 dobę.
  • Przesunięto podanie drugiej dawki szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce z 10. na 6. rok życia w celu zapewnienia ochrony dzieciom przed rozpoczęciem nauki. Przeniesienie dawki przypominającej tego szczepienia uzasadnia się sytuacją epidemiologiczną odry w Europie.
  • Zmieniono wskazania do obowiązkowych szczepień wcześniaków przeciw pneumokokom na zapis: „dzieci od 2. miesiąca życia do ukończenia 12. miesiąca życia urodzone przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub urodzone z masą ciała poniżej 2500 g”.
  • Doprecyzowano również zapis dotyczący zasad szczepienia dzieci z grup ryzyka: wskazano, że 4-dawkowy schemat szczepienia podstawowego, tj. trzy dawki szczepieniami pierwotnego oraz jedna dawka uzupełniająca (3+1), dotyczy również „dzieci od 2. miesiąca życia do ukończenia 12. miesiąca życia urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub urodzonych z masą ciała poniżej 2500 g”.
  • Dodano zapis o zasadach szczepienia z użyciem szczepionki wysoce skojarzonej typu „6 w 1” (DTPa-IPV-Hib-HBV): „u dzieci, u których planuje się szczepienie szczepionką wysoce skojarzoną 6 w 1 należy podać 1 dawkę szczepionki przeciwko WZW typu B w 1. dobie życia, uwzględniając narażenie na zakażenie HBV”.
  • Dodano zapis dotyczący szczepienia osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz u osób dializowanych: „dawki przypominające należy podawać według wskazań producenta szczepionki oraz zaleceń lekarza, jeśli stężenie przeciwciał anty HBs jest poniżej poziomu ochronnego (10 j.m./l). Zaleca się badanie poziomu przeciwciał co 6–12 miesięcy”.

Źródło: Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 27 października 2023 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2024 (Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 2023 poz. 100). plik pdf


Szczepienie a przyjmowanie immuno-suplementów

Mama 3-latka pyta, czy może mu podawać preparat a wzmocnienie odporności np. immulinę, w sytuacji gdy synek właśnie otrzymał szczepienie przeciwko WZW-A (wirusowemu zapaleniu wątroby typu A)?

Odpowiedź: Wspomaganie naturalnej (wrodzonej) odporności organizmu ma znaczenie. To właśnie dobra naturalna odporność organizmu decyduje o skuteczności i bezpieczeństwie szczepień. Dlatego nie tylko można, ale warto podawać taki immuno-suplement jak immulina wszystkim osobom (również dzieciom) przed i w czasie szczepienia.


Jak najskuteczniej możemy wzmocnić odporność?

To nie jest dobrze postawione pytanie. W zasadzie wzmacniać można jedynie osłabioną odporność. Funkcjonującej w 100% prawidłowo odporności wzmocnić nie możemy. Nie można mieć na przykład 110% czy 120% odporności. Ale nigdy do końca nie wiemy jaka jest ta nasza odporność. Dlatego stosowanie preparatów, które "gimnastykują" naszą odporność i przygotowują ją do działania, na wypadek pojawienia się zagrożenia, jest bardzo pożyteczne.
W wielu sytuacjach możemy stwierdzić, że nasza odporność nie funkcjonuje idealnie. Są to sytuacje nawracających infekcji, przewlekłych infekcji, infekcji oportunistycznych, czyli wywołanych przez patogeny, które normalnie (gdy mamy dobrą odporność) nam nie zagrażają.

Warto zapoznać się z treścią w zakładkach:
    → Niedobory odporności
    → Jak dbać o odporność



Pediatra radzi

Hartowanie organizmu dziecka

Poza mądrym dbaniem o odporność dziecka (szczepienia ochronne, immuno-suplementy w diecie), warto dodatkowo hartować dziecko, bo organizm przyzwyczajony do zmian temperatury łatwiej zniesie jesienne chłody. Zahartowane niemowlę będzie też prawdopodobnie chorować rzadziej (choć wszystko jest kwestią indywidualną). Hartować możesz już trzy-, czteromiesięcznego smyka, choć nie wszystkie metody są teraz wskazane. Te opisane poniżej możesz zastosować z czystym sumieniem.

CODZIENNE SPACERY

Najprostszym i najprzyjemniejszym chyba sposobem hartowania malca są codzienne spacery z dzieckiem. Metoda dostępna dla każdego i przynosząca korzyści nie tylko niemowlęciu, ale i mamie. Dzięki spacerowaniu nie tylko będziesz dotleniona i zrelaksowana, lecz także szybciej wrócisz do sylwetki sprzed ciąży. A i korzyści dla zdrowia dziecka są wymierne. Malec przebywający na dworze przynajmniej dwie godziny dziennie będzie chorował rzadziej niż ten, który całe dnie spędza w łóżeczku. Podczas spaceru do komórek dociera więcej tlenu, zaś układ odpornościowy produkuje więcej białych krwinek odpowiadających za walkę z drobnoustrojami. Na dworze organizm styka się też z rozmaitymi wirusami, bakteriami i grzybami, ucząc się na nie reagować, poza tym przyzwyczaja się do nagłej zmiany temperatury, co będzie miało znaczenie za kilka miesięcy, kiedy zrobi się chłodniej. Wreszcie – świeże powietrze nawilża śluzówkę nosa, dzięki czemu sprawniej chroni ona drogi oddechowe przed drobnoustrojami. Poza tym, co nie jest bez znaczenia, pod wpływem słońca w skórze wytwarza się witamina D, ważna nie tylko dla rozwoju kości, ale też dla układu odpornościowego. Specjaliści zalecają, by niemowlęta były na dworze przynajmniej przez dwie godziny dziennie. Z maluszkiem możesz wychodzić nawet wtedy, gdy jest lekko przeziębiony – przeciwwskazaniem do spaceru jest silny kaszel i podwyższona temperatura. Najlepsze miejsca na spacer to: park, las, skwer czy zaciszna ulica. Unikaj centrów handlowych i zatłoczonych arterii – taki spacer nie tylko nie przynosi korzyści, ale jest dla dziecka szkodliwy.

Unikaj przegrzewania dziecka

Przegrzewanie dziecka sprawia, że niemowlę często choruje. Jedną z najczęstszych przyczyn nawracających przeziębień jest to, że organizm malca nie potrafi dostosowywać się do nagłych zmian temperatury. A nie potrafi nie tylko dlatego, że jest niedojrzały – również z tego powodu, że dziecko bardzo często jest zbyt ciepło ubrane. Mamy, dopingowane przez babcie (a czasem z własnej inicjatywy), wkładają niemowlętom kilka warstw odzieży, dodatkowo przykrywając kocykiem. Tymczasem maluch ubrany zbyt ciepło ma niesprawny system termoregulacji, przez co źle znosi zmiany temperatury, szybko marznie i częściej choruje. Na dworze dziecko, które jeszcze nie chodzi, powinno mieć na sobie o jedną warstwę ubrania więcej niż rodzice. Najlepiej ubrać malucha na cebulkę, by można było zdjąć w razie potrzeby jedną warstwę. Co jakiś czas trzeba też sprawdzić, czy dziecku nie jest za gorąco bądź za zimno, dotykając jego karku (jeśli jest chłodny, to znak, że trzeba malca dodatkowo czymś okryć, jeśli rozgrzany – zdjąć jedną warstwę odzieży). odpornościowe pracują gorzej. Poza tym wysoka temperatura wysusza powietrze w pomieszczeniu, przez co śluzówki w buzi i nosku malca wysychają i nie są już tak skuteczną tarczą ochronną przeciwko mikrobom. Warto więc zadbać o to, by temperatura w otoczeniu niemowlęcia nie przekraczała 19–22ºC. W sezonie grzewczym, a także w wyjątkowo upalne letnie dni, oprócz wietrzenia konieczne jest nawilżanie powietrza, co również korzystnie wpływa na odporność – ma to związek z procesami, jakie zachodzą w nosku malca. Znajdująca się w nim błona śluzowa wytwarza śluz, na którym osadzają się wirusy i bakterie, wdychane wraz z powietrzem. Śluz ten jest następnie transportowany na zewnątrz noska za pomocą milionów rzęsek. Ich ruchy ustają jednak, gdy wilgotność powietrza w pomieszczeniu spada poniżej 40 proc. Gdy wydzielina nie jest usuwana, mikroby mnożą się i atakują organizm. Latem powietrze można nawilżać za pomocą specjalnego nawilżacza, a zimą po prostu powiesić na grzejniku mokry ręcznik.

Przestrzegaj właściwej diety

To co sami jemy i to co dajemy do jedzenia naszym dzieciom ma istotny wpływ na funkcjonowanie układu odporności. Na sąsiedniej szpalcie wymieniamy (za innymi autorami) szereg pokarmów, które mają wpływ a układ odporności. I chociaż wymieniliśmy sporą liczbę rozmaitych pokarmów, to przedstawiona lista nie wyczerpuje całego zagadnienia. Zaś nasze dzieci nie zawsze chcą jeść to co jest dobre dla ich zdrowia. Pod uwagę należy wziąć jeszcze wiele innych pokarmów żeby wymienić tylko miód i mleczko pszczele, naturalny rosół drobiowy, drożdże, spirulinę i wiele, wiele innych.

Należy pamiętać, że dobre odżywienie z uwzględnieniem witamin, składników mineralnych, białek, nienasyconych kwasów tłuszczowych jest warunkiem niezbędnym dobrego zdrowia, a co za tym idzie dobrze funkcjonującej odporności. Do tego dochodzi jeszcze żywność probiotyczna oraz żywność prebiotyczna.
► Żywność probiotyczna to taka, która dostarcza tzw. probiotyki z greki "pro bios" czyli dla życia. Według definicji FAO/WHO probiotyki to "żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza".
► Żywność prebiotyczna, to taka, która wprowadza do pożywienia prebiotyki, czyli składniki pokarmowe w celu pobudzania rozwoju prawidłowej flory jelit i poprawiająca w ten sposób zdrowie.

Zadbaj o zdrowy sen

Nie ma wątpliwości, że odpowiednia ilość i jakość snu wpływa na odporność zarówno dzieci jak i dorosłych. Potwierdzają to liczne badania i obserwacje kliniczne. Sen i dobowy rytm snu i czuwania są istotnymi regulatorami procesów odpornościowych → Sleep and immune function. Podstawą tego jest dwukierunkowe oddziaływanie pomiędzy centralnym układem nerwowym i układem odporności za pośrednictwem współdzielonych substancji sygnałowych (neurotransmiterów, hormonów, cytokin) i bezpośredniego unerwienia struktur układu odporności przez autonomiczny układ nerwowy.

Niedobór snu ma istotny szkodliwy wpływ na układ odporności. Znaczenie snu dla układu odporności potwierdza m.in. obserwacja uczniów, którzy zachorowali, gdy kosztem snu przygotowywali się do egzaminów. Kiepski sen wiąże się ze gorszą funkcją układu odporności i zmniejszeniem liczby komórek układu odporności (komórek NK), które zwalczają drobnoustroje.

Zadbaj o dobrostan emocjonalny

Afekt i emocje są zasadniczą częścią procesu interakcji naszego organizmu na rozmaite bodźce. Odpowiedź immunologiczna, podobnie jak afekt (czyli forma ekspresja emocji) jest środkiem za pomocą, którego organizm wchodzi w interakcje ze środowiskiem zewnętrznym. Afekt i emocje są zasadniczą częścią procesu interakcji organizmu na rozmaite bodźce. Odpowiedź immunologiczna, podobnie jak afekt (czyli forma ekspresja emocji) jest środkiem za pomocą, którego organizm wchodzi w interakcje ze środowiskiem zewnętrznym. Dzięki reakcjom immunologicznym i reakcjom emocjonalnym potrafimy rozróżniać pomiędzy tym co jest dla nas dobre/co lubimy, a tym co jest dla nas szkodliwe/czego nie lubimy, aby przeciwdziałać szerokiemu zakresowi wyzwań i móc dopasować się do środowiska w którym żyjemy. Ostatnie niezbite dowody wykazują, że system emocjonalny i układ odporności współdzielą coś więcej niż tylko podobne funkcje. Poniżej podany jest link do przeglądowego artykułu: Immunologia emocjonalna: gdzie emocje i odpowiedź immunologiczna się nakładają → (Affective immunology: where emotions and the immune response converge; dokument pdf w języku angielskim), który omawia przenikanie się pomiędzy tymi dwoma systemami oraz potrzebę zdefiniowania nowego obszaru badań i gałęzi nauki określanej jako immunologia afektywna. Badanie w tym obszarze pozwolą na lepsze zrozumienie i uznanie podłoża immunologicznego zaburzeń emocjonalnych oraz strony emocjonalnej chorób immunologicznych.

Inne zagadnienia związane z hartowaniem dziecka

Kiedy hartowania nie należy stosować? Zasady są podobne u dzieci i u dorosłych. Hartujemy tylko osoby zdrowe. Hartowanie jest wykluczone w okresie przeziębienia, grypy lub jakiejkolwiek infekcji powodującej osłabienie organizmu. Istnieją również charakterystyczne przeciwwskazania do krioterapii, które wykluczają również inne intensywne sposoby hartowania, takie jak na przykład masaż lodem, o którym poniżej.

Higiena wpływa na odporność dziecka. Zarówno brak jak i nadmiar higieny może być szkodliwy. Jeśli nie będziesz sterylizować butelek i smoczków ani starannie myć rąk (swoich i dziecka), może to grozić zakażeniem przewodu pokarmowego dziecka. Biegunki zaś zubożają naturalną florę bakteryjną organizmu malca, przez co jest on bardziej podatny na infekcje. Z drugiej zaś strony utrzymywanie dziecka w sterylnych warunkach prowadzi do eliminacji kontaktu z drobnoustrojami i w konsekwencji osłabieniem lub nawet zanikiem elementów układu odporności przygotowanych do walki z drobnoustrojami.

Antybiotyki mogą obniżać odporność dziecka. Ich nadużywanie obniża odporność, gdyż antybiotyk unieszkodliwia nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale i te, które chronią przed nimi organizm. W efekcie organizm, choć wyleczony, jest osłabiony i smyk szybko może złapać kolejną infekcję. By odbudować florę bakteryjną, trzeba dziecku podawać probiotyki przez przynajmniej dwa tygodnie po zakończeniu kuracji antybiotykiem.

Szybkie reagowanie na drobne infekcje. Zamiast czekać na rozwinięcie się infekcji na dobre, to warto działać już przy pierwszych symptomach! Gdy zaczyna się katar, najlepiej jest zacząć działać od razu! Dodać do kąpieli olejki aromatyczne (np. sosnowy, eukaliptusowy). Warto stosować preparaty do aromatoterapii np. maść majerankową, olejek olbas, wick vaporub i inne. Można zrobić syrop z cebuli, cytryny i miodu lub zastosować wiosna przygotowany syrop sosnowy. Takie postępowanie zmniejszy objawy przeziębienia i skróci jego czas. Warto podać naturalne preparaty, np. Immulinę plus, która m. in. dostarczy naturalną witaminę C, rutozydy i jony cynku. Nic w 100 % nie ustrzeże nas przed chorobami, ale poprzez powyższe działania możemy zminimalizować problem do minimum.


 

Dietetyk radzi

Dieta – układ odporności

Tak jak każda walcząca armia, nasz układ odporności najlepiej walczy z pełnym żołądkiem*. Zdrowi wojownicy układu odporności potrzebują dobrego i regularnego odżywiania. Od dawna wiadomo, że osoby żyjące w ubóstwie i będące niedożywione są bardziej narażone na choroby zakaźnie. Chociaż nie jest pewne, że wzrost odsetka chorób wynika bezpośrednio z niedożywienia układu odporności. Wciąż jest mało badań, które wiążą bezpośrednio efekt odżywienia na układ odporności człowieka.

Ustalono, że niedobór różnych składników odżywczych takich jak np, cynk, selen, żelazo, miedź, kwas foliowy, witamina A, witamina B6, witamina C, czy witamina E zaburza funkcję układu odporności. Gdy podejrzewamy, że nasza dieta nie dostarcza wszystkich potrzebnych składników żywieniowych, gdyż prawdopodobnie nie jest ona dostatecznie urozmaicona, to przyjmowanie tylko preparatów witaminowo-mineralnych może okazać się nie wystarczające. Co można zrobić? Nie pomoże tu przyjmowanie pojedynczych witamin czy składników odżywczych w mega dawkach, bo więcej nie koniecznie znaczy lepiej. Naukowcy poszukują różnych składników odżywczych pod katem wzmocnienia układu odporności. Grupę takich substancji stanowią rozmaite związki, na przykład takie jak wielkocząsteczkowe polisacharydy pochodzące z grzybów np. betaglukan lub/i lipo-polisacharydy pochodzące z sinic Spirulina platensis.


* „Armia maszeruje na swoim żołądku” - zwrot przypisywany Napoleonowi Bonaparte, w czasie oblężenia Tulonu 1793.


Pokarmy, które wspierają układ odporności

Zdrowa i zbilansowana dieta pełni kluczową rolę, aby utrzymać nasz organizm w dobrej formie i zdrowiu. Poniżej wymieniamy 15 pokarmów (kolejność jest przypadkowa), które wspomagają układ odporności:


Jagody

Czarne jagody są szczególnie bogate w antocyjany. Jest to grupa substancji roślinnych, zaliczana do flawonoidów, nadająca owocom, które je zawierją, charakterystyczny niebieski lub ciemno-niebieski kolor. Antocyjany są silnymi przeciwutleniaczami i wychwytują w organizmie szkodliwe wolne rodniki (wymiatacze wolnych rodników - free radicals scavengers).

Antocyjany wykazują silne działnie:

  • wspierające układ odporności, działają korzystnie w chorobie przeziębieniowej
  • chronią organizm przed chorobami układu sercowo-naczyniowego
  • działają ochronnie na naczynia krwionośne
  • obniżają ryzyko chorób nowotworowych

Piątkowska E, Kopeć A, Leszczyńska T: → Antocyjany – charakterystyka, występowanie i oddziaływanie na organizm człowieka
Kursinszky L: → Antocyjany monografia w języku angielskim, plik pdf, 37 stron


Ciemna czekolada

Ciemna, czyli gorzka, czekolada, taka o zawartości kakao 70% i więcej, jest bogatym źródłem teobrominy. Ważne, aby była to ciemna, gorzka czekolada, a nie mleczna. Jej spożycie, jest nie tylko dobre dla naszej odporności, ale też przynosi rozliczne korzyści:

Czytaj więcej → korzyści spożycia ciemnej czekolady


Kurkuma

Kurkuma to aromatyczna, żółta przyprawa korzenna bardzo popularna w kuchni azjatyckiej i coraz bardziej w naszej. Jest jednym ze składników hinduskiego curry. It is also present in some alternative medicines. Consuming turmeric may improve a person's immune response. This is due to the qualities of curcumin, a compound in turmeric. Według przeglądu z 2017 roku, kurkumina ma antyoksydacyjne i przeciwzapalne działanie.

Więcej o korzyściach zdrowotnych kurkumy:


Tłuste ryby

tłuste, oleiste ryby morskie, takie jak np. makrele, sardynki, czy łosoś są bogatym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

  • Omega 3 – kwasy tłuszczowe omega-3 zbudowane są z długich łańcuchów węglowych, pomiędzy którymi występują co najmniej 2 podwójne (nienasycone) wiązania. Sa to: kwas alfa-linolenowy (ALA), kwas dokozaheksaenowy (DHA) i kwas eikozapentaenowy (EPA). Ssaki nie potrafią syntetyzować niezbędnych kwasów tłuszczowych omega 3 i muszą, tak jak witaminy, być dostarczone wraz z dietą. Posiadają one wiele korzystnych działań na organizm człowieka*, m.in. działają ochronnie na układ odpporności.
  • Olej z wątroby rekina – swoje właściwości zawdzięcza przede wszystkim zawartości alkiloglyceroli i skwalenu.
  • Tran – jest koncentratem oleju z wątroby dorsza atlantyckiego oraz innych ryb z rodziny dorszowatych. Tran swoje właściwości zawdzięcza zawartości witaminy D i A, które potrzebne są szczególnie w okresie wzrostu organizmu, czyli u dzieci i młodzieży.

*Katarzyna Marciniak-Łukasik Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega 3 plik pdf, 12 stron.


Brokuły

Brokuły są znane jako wspaniałe i smaczne warzywo dostarczające dziesiątki składników odżywczych. Należą do grupy jadalnych zielonych warzyw rodziny kapustowatych. Ich spożycie przynosi liczne korzyści zdrowotne.

Broccoli is a great source of vitamins K and C, a good source of folate (folic acid) and also provides potassium, fiber. Vitamin C – builds collagen, which forms body tissue and bone, and helps cuts and wounds heal. Vitamin C is a powerful antioxidant and protects the body from damaging free radicals.

Czytaj więcej → Korzyści zdrowotne spożycia brokułów
Brokuły monografia → Monographs Brassica italica   język angielski, plik pdf, 4 strony


Słodkie ziemniaki

Słodkie ziemniaki, czyli bataty, a właściwie wilec ziemniaczany to mączysta, słodka bulwa korzeniowa. Spożywać można warzywo obrane lub ze skórką. Jadalne są również liście. Pod względem botanicznym słodkie ziemniaki należą do kategorii roślin powojowatych, a nie do rodziny psiankowatych, tak jak ziemniaki.

Niektóre rośliny powojowate (jest ich ponad 1800 gatunków) mogą zawierają alkaloidy podobne do tych znajdujących się w LSD. Głównym środkiem psychoaktywnym jest ergina, czyli amid kwasu D-lizergowego znany również jako LSA. W składzie są też inne substancje, takie jak: izoergina czyli amid kwasu L-lizergowego, lizergol, izolizergol, chanoklawina, elymoklawina, peniklawina czy ergonowina. Ich występowanie ma istotny wpływ na układ nerwowy oraz ma również stymulujące działanie na układ odporności.

Czytaj więcej → Korzyści zdrowotne spożycia słodkich ziemniaków
Słodkie ziemniaki monografia → Ipomea batatas monograph plik pdf, j. ang. 24 strony


Szpinak

Spożycie szpinaku może korzystnie wpływać na układ odporności, gdyż dostarcza wiele potrzebnych składników odżywczych i antyoksydantów w tym:

  • flawonoidy – jest to grupa związków organicznych (jest ich ponad 7 tys.) o żółtej barwie, wykazująca właściwości antyoksydacyjne. Najważniejsze to kwercytyna, luteolina, apigenina, geinisteina, galusan i antocyjanidy.
  • karotenoidy – jest to grupa związków organicznych nadające roślinom czerwoną, pomarańczową i żółtą barwę. Znajdują się również w zielonych warzywach jak np.w szpinaku. Biologicznie są prekursorami witaminy A.
  • witaminę C – więcej informacji na stronie Immulina
  • witaminę E – więcej informacji w publikacji → Nowe wskazania do profilaktycznej podaży witaminy E (plik pdf)

Wtamina C i witamina E są niezbędne dla prawidłowego działania układu odporności. Badania wykazały, że flawonoidy mogą przyczynić się do zapobieżenia chorobie przeziębieniowej u zdrowych skądinąd ludzi.


Imbir

Korzeń imbiru, rośliny pokrewnej z kurkumą i kardamonem, jest popularny w kuchni ze względu na swój charakterystyczny aromat i ostry smak. Herbaliści polecają korzeń imbiru jako naturalny sposób na szereg problemów zdrowotnych.

Korzyści neurologiczne – imbir wykazuje potencjał w prewencji niektórych chorób neurodegeneracyjnych, takich choroba Alzheimera i stwardnienie rozsiane. (Neuropharm. 2012, Aug.)

Prewencja raka – niedawno opublikowane badania wykazały, że podawanie imbiru może hamować niektóre postacie raka. (E J of Cancer Prevention; 2012, Dec.)

Działanie przeciw-wirusowe – wykazano badaniach na hodowlach komórowych w stosunku do wirusa HRSV (Human Respiratory Syncytial Virus) (J of Ethno-pharmacology; 2012, Nov.)

Działanie przeciw-bakteryjne – połączenie imbiru, czosnku i limonki jest skuteczne przeciwko niektórym opornym szczepom bakterii. (Ann. of Clin. Microb. and Antimicrobials, 2011, Mar.)

Czytaj więcej → Korzeń imbiru a odporność
Europejska Agencja Medyczna → Community herbal monograph on Zingiber officinale Roscoe, rhizoma

 

Czosnek

Czosnek zawiera ponad 100 substancji aktywnych, w tym allicynę (odpowiedzialną za charakterystyczny zapach) oraz witaminy B1, B2, PP i C. Składniki mineralne wapń, potas, siarkę, selen i jod. Allicyna powstaje z reakcji alliiny z alliinazą, na przykład po zmiażdżeniu ząbka czosnku lub pod wpływem temperatury i wówczas uwalnia się charakterystyczna woń. Allicyna wykazuje działanie rozkurczające naczynia krwionośne (i między innymi w tym mechanizmie obniża ciśnienie krwi) i wspiera układ odpornościowy.

Czosnek bezpośrednio nie oddziaływuje na układ odporności, ale skutecznie ją wspiera. Korzystne właściwości czosnku są znane od czasów starożytnych. Sięgano po niego już w Egipcie podczas budowy piramid, a także w Chinach. Do dziś pamiętamy o tym, że zawiera substancje, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie organizmu, m.in. wspomagając zwalczanie bakterii i grzybów. Włączając czosnek do swojej codziennej diety, mamy szansę wesprzeć pracę układu odpornościowego.
Europejska Agencja Medyczna → European Union herbal monograph on Allium sativum L., bulbus 7 stron

 

Czerwona papryka

Czerwona papryka jest kolejnym bogatym w witaminę C środkiem do zwalczania choroby przeziębieniowej. W pracy opublikowanej w 2013 roku w Harvard Health Letter wykazano, że codzienne spożycie 200 mg witaminy C zmniejsza o połowę ryzyko zachorowania na przeziębienie oraz skraca o 8 % czas trwania objawów u dorosłych a o 14 % u dzieci.

Czerwona papryka dostarcza również estry kwasów ferulowego i synapinowego, czyli związków fenlowych. Składniki fenolowe roślin zawsze stanowiły przedmiot szczególnego zainteresowania badaczy, jako związki o szczególnej reaktywności, chemicznej i enzymatycznej, polegającej m.in. na efektywnej neutralizacji reaktywnych form tlenu, uznanych za czynniki szkodliwe dla normalnej fizjologii komórki.

Badania wykazakły również korzystny wpływ kapsaicyny z ostrej czerwonej papryki na układ odporności. W pracy pt. Modulation of select immune responses by dietary capsaicin opublikowanej w Int J Vitam Nutr Res. 1998;68(2):114-9. Yu R. et al. wykazali istotne immunomodulujące właściwości kapsaiciny na modelu zwierzęcym.

Antioxidant activities of different colored sweet bell peppers (Capsicum annuum L.) → J Food Sci. 2007 Mar;72(2):S98-102

 

Zielona herbata

Nie tylko zielona herbata, ale również herbata imbirowa i herbata z korzenia żeń-szenia korzystnnie oddziałują na układ odproności. Nie tylko zielona herbata, ale również herbata imbirowa i herbata z korzenia żeń-szenia korzystnnie oddziałują na układ odporności. Zielona herbata jest nie tylko polecana jako jedna z najlepszych herbat wspomagających utratę masy ciała, ale jest również znakomitym środkiem do zwalczania przeziębienia. Zawiera flawonoidy*, antyoksydanty które wspomagają odporność i wykazują właściwości przeciwzapalne. W niedawno opublikowanej pracy w magazynie Biochem Pharmacol. 2011 December 15; 82(12): 1807–1821 wykazano, że katechina – antyoksydant obficie występujący w zielonej herbacie, wykazuje istotne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe i może zwalczać bakterie wywołujące chorobę przeziębieniową oraz wirusy grypy. Dodatkowe innformacje → Community herbal monograph on Camellia sinensis – Europejska Agencja Medyczna


*Flawonoidy (czyli związki flawonowe) to grupa organicznych związków chemicznych występujących w roślinach, spełniających funkcję barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insektycydów oraz fungicydów, chroniących rośliny przed atakiem ze strony owadów i grzybów. Większość z nich jest barwnikami zgromadzonymi w powierzchniowych warstwach tkanek roślinnych, nadając intensywny kolor i ograniczając szkodliwy wpływ promieniowania ultrafioletowego.

 

Kefir i inne pokarmy probiotyczne

Przewód pokarmowy jest jednym z najbardziej aktywnych mikrobiologicznie ekosystemów, który odgrywa kluczową rolę w śluzówkowym układzie immunologicznym (Mucosal Immune System). Pokarmy probiotyczne, które spożywamy, zawierają wyselekcjonowane kultury bakterii, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej.

Kefir należy do pokarmów probiotycznych, tzn. takch które dostarczają żywe kultury specjalnych mikroorganizmów. Bardzo cenne ze zdrowotnego punktu widzenia są obecne w kefirze zarówno bakterie jak i drożdże.

Poza tym kefir jest dobrym źródłem witamin z grupy B: B1, B12 oraz kwasu foliowego, a także witaminy K i biotyny. Dostarcza także istotnych ilości wapnia i magnezu. W kefirze znajdują się aminokwasy niezbędne, m.in. tryptofan, który wpływa pozytywnie na układ nerwowy i działa wyciszająco.

Pokarmy probiotyczne są stosowane na wszystkich szerokościach geograficznych, charakterystyczne a miejscowych kultur. Należy tu wymienić rzymski sos garum, japońskie pasty miso i natto, sos sojowy, sos rybny, jogurt (np. indyjskie lassi czy dahi, zsiadłe mleko, kiszone warzywa (np. koreańskie kimchi i kkakdugi), kiszone cytryny (np. wietnamskie chanh muối lub marokańskie hamad muraqqad), kiszone grzyby, kiszone ryby (np. skandynawski surströmming), brytyjski worcestershire sause i wiele, wiele innych.

 

Nasiona słonecznika

Nasiona słonecznika są przede wszystkim źródłem oleju słonecznikowego. Korzyści zdrowotne płynące ze spożycia nasion słonecznika dotyczą zarówno samego oleju, jak i innych substancji - przede wszystkim kwercetyny – którą nasiona zawierają w znacznej ilości. Olej słonecznikowy zastosowany na skórę wykazje korzystne działanie miejscowe oraz korzystne działanie ogólne w przypadku spożycia.

Olej słonecznikowy: (1) wspomaga układu odporności, zwłasza odporność niemowląt, (2) działa ochronnie na układ sercowo-naczyniowy, (3) ma korzystny wpływ na parametry lipidowe, (4) ma działanie nawilżające, (5) zmniejsza ryzyko choroby nowotworowej, (6) redukuje stany zapalne, (7) wzmacnia włosy (8) działa korzystnie w stopie sportowca*, (9) zmiejszają wczesne objawy starzenia, (10) wspomaga procesy trawienne, (11) wspomagają poziom energii.

Prozdrowotna rola kwercetyny obecnej w diecie człowieka

13 niezwykłych korzyści oleju słonecznikowego → 13 Amazing Benefits of Sunflower Oil


*Stopa sportowca, schorzenie znane także jako stopa atlety, to grzybica stóp, czyli zakażenie grzybicze skóry stóp, najczęściej okolicy międzypalcowej, wywoływane przez różne rodzaje grzybów, najczęściej przez tzw. dermatofity.

 

Słodkie migdały

 

Migdały, tak jak większość nasion i orzechów, są bogatym źródłem witaminy E, która ma kluczowe znaczenie w procesach odpornościowych i jest np. istotna w zwalczaniu choroby przeziębieniowej. Badanie opublikowane w the Journal of the American College of Nutrition wykazało, że codzienne spożycie 50 mg witaminy E przyczyniło się do zmniejszenia o 28 % ryzyka zachorowania na przeziębienie u palaczy 65 lat i starszych mieszkających w miastach. Autorzy jednocześnie zauważyli, że

Therapeutic Applications of Almonds (Prunus amygdalus L.) → Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2012 February, Vol-6(1): 130-135 plik pdf, 6 stron

 

Owoce pomarańczy i owoce kiwi

Pomarańcze należą do najpopularniejszych owoców na świecie. Są smaczne, a do tego są bogatym źródłem wielu składników odżywczych*. Pomarańcza jest znakomitym źródłem witaminy C, beta-karotenu i witamin z grupy B. Pomarańcze warto jeść z błonkami oddzielającymi cząstki owocu - są dobrym źródłem błonnika i flawonoidów wzmacniających działanie witaminy C. Olejek pomarańczowy ma zaś właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne.

Oranges 101: Nutrition Facts and Health Benefits


*przeciętna zawartość witamin i składników mineralnych na 100 gramów owocu pomarańczy: Minerały: Fosfor - 14 mg Potas - 181 mg Sód - 0 mg Wapń - 40 mg Żelazo - 0.10 mg Magnez - 10 mg Cynk - 0.07 mg
Witaminy: Witamina B1 - 0.087 mg Witamina B2 - 0.040 mg Niacyna - 0.282 mg Witamina B6 - 0.060 mg Kwas foliowy - 30 µg Witamina E - 0,15 mg Witamina C - 53.2 mg Witamina A - 225 IU

 

Owoc kiwi to nie tylko bogate źródło witamin, zwłaszcza witaminy C i składników mineralnych, ale jest również wspaniałą żywnością prebiotyczną. Prebiotyki nie są trawione w przewodzie pokarmowym, stanowią pożywkę dla dobroczynnych bakterii jelitowych (probiotyków), a dzięki temu wpływają korzystnie na organizm człowieka. Znajdziemy je w wielu produktach roślinnych. Stosowane są także jako dodatek do żywności funkcjonalnej i dietetycznej oraz jako składnik poprawiający jakość gotowych wyrobów w przemyśle spożywczym.

Kiwi fruit

Budowa układu odporności

Jak działa odporność?

Niedobory odporności

Jak dbać o odporność?

Aktualności

Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła do stosowania terapię genową w leczeniu ciężkiego złożonego niedoboru odporności w wyniku niedoboru deaminazy adezynowej (ADA-SCID), będącego skutkiem mutacji genetycznej - informuje New Scientist. O terapii genowej, czym jest i o jej perspektywach, można przeczytać na portalu laboratoria.net

17.01.2024

Source: Memorial Sloan Kettering Cancer Center Library / LibGuides / COVID Impacts / Immune Dysfunction

Detailed information and resources on the long-term health consequences of COVID-19 infection and the broad social impacts of the COVID-19 pandemic.

One of the most concerning long-term effects of COVID-19 is the dysregulation and dysfunction of the immune system.

08.08.2023

Source: Nutrients Authors: van Steenwijk H, Bast, A and de Boer A.

Beta-glucans derived from mushrooms are bioactive long-chain polysaccharide compounds, insoluble in water and with immunomodulatory properties. Knowledge of the action and functions of beta-glucans, which have been used in traditional medicine for centuries, is developing thanks to modern immunological and biotechnological methods.

04.08.2023

Source: Oncology Reports; Authors: Hiromi Okuyama Akira Tominaga, z Laboratory of Immunology, Faculty of Pharmacy, Osaka Ohtani University, Tondabayashi, Osaka 584-8540, Japan

Spirulina lipopolysaccharides inhibit tumor growth in a Toll-like receptor 4-dependent manner by altering the cytokine milieu from interleukin-17/interleukin-23 to interferon-γ