Niedobory odporności

26.07.2023

COVID a wzrost zachorowań dzieci na cukrzycę


Źródło: BBC Health, Autor: Michelle Roberts

Naukowcy twierdzą, że od czasu COVID nastąpił niezwykły wzrost liczby dzieci i nastolatków na całym świecie, u których zdiagnozowano cukrzycę typu 1. Hipoteza głosi, że narażenie na niektóre zarazki w dzieciństwie może pomóc w ochronie przed wieloma chorobami, w tym przed cukrzycą. Blokady i dystans fizyczny podczas COVID oznaczały, że wiele dzieci nie miało wystarczającej ekspozycji na zarazki i straciło tę dodatkową ochronę.

Kategoria: General
Napisał: admin

Pandemia COVID a wzrost zachorowań na cukrzycę dzieci i nastolatków

W dwóch nowych pracach opublikowanych w czasopiśmie JAMA Network Open zebrano dostępne dane z Wielkiej Brytanii, dotyczące ponad 38 000 młodych ludzi zdiagnozowanych podczas pandemii oraz z Brytyjskiej Kolumbii w Kanadzie gdzie sprawdzono 629 935 osób po przebytym zakażaniu SARS-CoV-2.

Wzrost zachorowań na cukrzycę jest określany jako „znaczący”, ale potrzeba więcej badań, aby zrozumieć, dlaczego tak się dzieje.

Część wzrostu można przypisać nadrabianiu zaległości – zaległościom i opóźnieniom, gdy usługi zdrowotne były zamknięte – ale nie wyjaśnia to wszystkich nowo zdiagnozowanych przypadków, twierdzą naukowcy.

Już przed pandemią zapadalność na dziecięcą cukrzycę typu 1 wzrastała – o około 3% rocznie. Ostatnie badanie wykazało:

  • w pierwszym roku pandemii nastąpił wzrost wskaźnika o 14% w porównaniu z okresem sprzed COVID
  • w drugim roku COVID wskaźnik ten wzrósł o około 27% w stosunku do poziomu sprzed pandemii

Naukowcy z University of Toronto twierdzą, że bez względu na przyczynę, rosnąca liczba dzieci i nastolatków dotkniętych cukrzycą typu 1 może potrzebować więcej środków i wsparcia.

Co kryje się za wzrostem?

Eksperci twierdzą, że nie jest jasne, co spowodowało wzrost liczby przypadków nowowykrytej cukrzycy typu 1, ale istnieją pewne teorie.

Jedna z takich teorii głosi, że Covid może wywołać reakcję u niektórych dzieci, co zwiększa ryzyko cukrzycy. Ale wśród badań szukających tego typu reakcji autoimmunologicznej – kiedy organizm zaczyna atakować niektóre z własnych zdrowych komórek – nie wszystkie znalazły dowody na poparcie tej teorii.

Inna hipoteza głosi, że narażenie na niektóre zarazki w dzieciństwie może pomóc w ochronie przed wieloma chorobami, w tym przed cukrzycą. Niektórzy naukowcy uważają, że możliwe jest, że blokady i dystans fizyczny podczas COVID oznaczały, że wiele dzieci nie miało wystarczającej ekspozycji na zarazki i straciło tę dodatkową ochronę.

Hilary Nathan, dyrektor ds. polityki w organizacji charytatywnej zajmującej się cukrzycą typu 1 JDRFUK, powiedziała: „Te badania odzwierciedlają rzeczywistość zmieniającą życie tak wielu rodzin w Wielkiej Brytanii”. Wezwała ludzi do zwracania uwagi na objawy cukrzycy typu 1: zmęczenie, pragnienie, konieczność częstszego chodzenia do toalety w celu oddawania moczu oraz utrata masy ciała lub coraz szczuplejsza sylwetka – zbiorczo określane jako cztery T*. „Znajomość tych objawów i wczesna diagnoza oraz szybkie leczenie mogą uratować życie” – powiedziała.


* Four symptoms of type 1 diabetes: Tiredness, Thirst, needing to go to the Toilet to urinate more often, and weight loss or increasing Thinness – collectively known as the four Ts.

Żródła:
● Incidence of Diabetes in Children and Adolescents During the COVID-19 Pandemic JAMA Network Open. 2023;6(6):e2321281.
● Association of COVID-19 Infection With Incident Diabetes. JAMA Network Open. 2023;6(4):e238866.

 

Wtórne niedobory odporności

Inaczej tzw. nabyte niedobory odporności, występują znacznie częściej niż pierwotne. Wtórne niedobory odporności najczęściej pojawiają się w chorobach typu: cukrzyca, anemia sierpowata, różyczka, białaczka, wietrzna ospa i różnymi zakażeniami bakteryjnymi. Przyczyną wtórnego niedoboru odporności może być niedożywienie, zabieg chirurgiczne, oparzenia czy przeszczepy narządów i podawanie leków immunosupresyjnych. Innymi przyczynami mogą być choroby układu krwiotwórczego, a także choroby autoimmunologicznych. Może być on również spowodowany przez wirusa HIV (Human Immunodeficieny Virus). AIDS czyli choroba spowodowana wirusem HIV jest również określana jako zespół nabytego upośledzenia odporności (Acquired Immunodeficiency Syndrome. Skutkiem zakażenia HIV jest spadek liczby limfocytów-T, przez co zwiększa się podatność organizmu na choroby, które przy normalnej odporności nie stanowią zagrożenia, jednak dla nosicieli HIV mogą być śmiertelne. Chorzy bardzo często mają nietypowe zapalenia płuc, infekcje grzybiczne, nowotwory oraz defekty w układzie nerwowym, które ostatecznie prowadzą do zgonu. Wtórne niedobory odporności są nabyte i najczęściej spowodowane zaburzeniami jatrogennymi. Stosowanie różnych leków immunosupresyjnych, przeciwnowotworowych czy niektórych antybiotyków dodatkowo obniża odporność organizmu.

Poniżej zestawiono szereg sytuacji w których dochodzi do zaburzeń/ niedoborów odporności.

Zaburzenia immunologiczne wieku podeszłego

      W zakresie odporności komórkowej

    1.     Stopniowy spadek liczby limfocytów T po 70 roku życia
    2.     Wzrost liczby limfocytów CD4 i spadek liczby limfocytów CD8
    3.     Szczątkowa funkcja grasicy
    4.     Wzrost ekspresji CD45RO, spadek ekspresji CD45RA
    5.     Spadek ekspresji IL-2, IL-4 i INF-γ
    6.     Osłabienie odpowiedzi proliferacyjnej limfocytów po stymulacji PHA i ConA
    7.     Zmniejszenie częstości dodatnich reakcji DTH, i osłabienie ich intensywności

      W zakresie odporności humoralnej

    1.        Spadek poziomu IgM, IgE i IgD, wzrost poziomu IgG
    2.        Spadek miana naturalnych przeciwciał
    3.        Wzrost miana autoprzeciwciał i przeciwciał antyidiotypowych
    4.        Spadek liczby limfocytów B CD5(-) i wzrost limfocytów B CD5(+) po 70 roku życia
    5.        Zwiększona synteza IL-4, IL-5, IL-6 , podwyższona aktywność INF-γ

Zaburzenia immunologiczne w przebiegu niewydolności nerek

    •      Przedłużona tolerancja na przeczep allogeniczny
    •      Wzrost podatności na infekcje
    •       Zwiększona liczba przypadków neoplazji
    •      Nieprawidłowa reakcja na szczepionki przeciwko infekcjom wirusowym (grypa, wzw)

Przyczyny zaburzeń  immunologicznych w mocznicy

    •       Przewlekły niedobór białka i kalorii (niedostateczna podaż, zaburzenia wchłaniania, nadmierna utrata)
    •      Niedobory Zn, witamin B6 i E
    •      Przeładowanie żelazem (ferrytyna powyżej 500 mcg/l)
    •      Nisko- i wielkocząsteczkowe toksyny mocznicowe
    •      Przewlekła dializoterapia

Zaburzenia odporności po zabiegu operacyjnym

    •       Wystąpienie anergii skórnej
    •       Spadek IgG i IgM (przed operacją) przeciwko endotoksynom bakteryjnym
    •       Duży spadek (>50%) liczby limfocytów w 1 dobie po zabiegu
    •       Zwiększona w 1 – 2 dobie aktywność neutrofilów
    •       Spadek (20-30%) aktywowanych monocytów
    •       Podwyższone stężenie IL-6

Polekowe zaburzenia odporności

          Po stosowaniu cytostatyków

    •      Neutropenia późna 35 – 45 dni  (nieodwracalne uszkodzenie komórki macierzystej linii mieloidalnej)
    •      Neutropenia wczesna 7 – 14 dni  (odwracalne uszkodzenie komórki macierzystej linii mieloidalnej)

          Po innych lekach – lek (hapten) uruchamia nieprawidłowe niszczenie granulocytów

          Po długotrwałym stosowaniu glikokortykosteroidów – hamowanie czynności granulocytów

Efekt działania glikokortykosteroidów

    •       Apoptoza limfocytów aktywowanych allo- i autoantygenami
    •       Zmniejszenie ekspresji antygenów MCH i cząsteczek adhezyjnych na powierzchniach komórek
    •       Hamowaniu indukcji syntazy tlenku azotu w makrofagach
    •       Upośledzenie funkcji limfocytów cytotoksycznych i komórek NK
    •       Hamowanie funkcji monocytów i makrofagów

Infekcje wikłające leczenie immunosupresyjne

    1.       Infekcja wirusem cytomegalii (CMV) – u 80% populacji w młodości przebiega bezobjawowo, objawy przy obniżonej odporności
    2.       Ostra infekcja wirusem ospy i półpaśca (Varicella Zoster Virus – VZV)
    3.       Ostra infekcja wirusem opryszczki (Herpes Simplex Virus – HSV)
    4.       Gruźlica i mykobakteriozy
    5.       Infekcje grzybicze (candida, cryptococcus, aspergillus)
    6.       Pneumocystodoza

Stres a odporność

W badaniach doświadczalnych na zwierzętach w warunkach stresu stwierdza się spadek wskaźników odpowiedzi komórkowej

    1.    Spadek liczby limfocytów
    2.    Zaburzenia ilościowe subpopulacji
    3.    Spadek aktywności komórek NK
    4.    Spadek odpowiedzi proliferacyjnej na antygen
    5.    Zaburzenia fagocytozy

Przewlekły stres → podwzgórze → przysadka → układ współczulny → ACTH, katecholaminy, opioidy → obniżenie produkcji IL2


Zaburzenia odporności w wyniku promieniowania jonizującego

  •       Napromienianie całego ciała = napromieniowanie tkanki limfatycznej (Total Lymphoid Irradiation)
  •       Największa pobudliwość komórek dzielących się np. limfocytów pobudzonych alloantygenem
  •       Limfocyty Th bardzie wrażliwe niż limfocyty Ts
  •       Makrofagi i komórki NK względnie odporne na napromienianie

Zaburzenia odporności a niektóre nowotwory

Układ odporności sprawuje nadzór immunologiczny, który zapobiega nowotworzeniu poprzez wczesne wykrywanie i niszczenie komórek atypowych. Immunosupresja i upośledzenie odporności może prowadzić do zakażeń wirusowych, które z kolei  mogą sprzyjać rozwinięciu się szeregu chorób nowotworowych:

  •       Chłoniaki nieziarnicze (Epstein-Barr Virus – EBV)
  •       Mięsak Kaposi (human immunodeficiency virus – HIV)
  •       Rak skóry i rak odbytu (human papilloma virus – HPV)
  •       Pierwotny rak wątroby (hepatitis B virus – HBV)

Zaburzenia odporności humoralnej w przebieg choroby nowotworowej

  •       Cytokiny (głównie TGF-beta transforming growth factor) wydzielane przez komórki nowotworowe (rak owsiano-komórkowy, międzybłoniak, ziarnica Hodgkina)
  •       Prostaglandyny (głownie PGE2) wydzielane przez makrofagi (nowotwory głowy i szyi)
  •       Gangliozydy produkowane m.in. przez makrofagi, erytrocyty, komórki wątroby

 

Zaburzenia odporności komórkowej w przebieg choroby nowotworowej

      Ogólne:

    •       Zmniejszenie liczby limfocytów
    •       Zmniejszenie populacji limfocytów CD4
    •       Spadek lub odwrócenie wskaźnika CD4/CD8
    •       Osłabienie aktywności komórek NK

      Miejscowe (region guza, regionalne węzły chłonne):

    •       Zmniejszenie liczby i zaburzenie funkcji komórek jednojądrzastych

Zaburzenia odporności w przebiegu choroby głodowej

Na szczęście w naszym kraju, ani w Europie choroba głodowa praktycznie nie występuje samoistnie. Może się objawić w przebiegu innych chorób o ciężkim i długotrwałym przebiegu /m.in. w przebiegu choroby nowotworowej, gruźlicy, zapalenia płuc, ciężkiej biegunki/. Choroba głodowa jest charakterystyczna do regionów dotkniętych wojną czy do Afryki subsacharyjskiej. W Europie w XX wieku były regiony dotknięte głodem np. wielki głód na Ukrainie w latach 1932 - 1933, oraz głód w obozach koncentracyjnych czy w nazistowskich Gettach dla Żydów. W przebiegu choroby głodowej dochodzi do szeregu zaburzeń organizmu, w tym również w zakresie układu odporności.

    •       Upośledzenie odpowiedzi komórkowej
    •       Upośledzenie fagocytozy
    •       Upośledzenie produkcji cytokin, przeciwciał i białek układu  dopełniacza
    •       Zanik grasicy i grasicozależnych stref węzłów chłonnych

Inne wtórne zaburzenia odporności

    •       W przebiegu zakażenia (HIV, HTLV1 (Human T-cell Leukemia Virus), wirusem odry, gruźlicy
    •       Niedobory żywieniowe (cynku, żelaza, witamin A, E, B, kwasu foliowego)
    •       Endokrynopatie (nadczynność tarczycy, choroba Cushinga, cukrzyca, nadczynność przytarczyc)
    •       Stany po urazach, po oparzeniach, głęboka hipotermia
    •       Utrata białka (enteropatie wysiękowe, zespół nerczycowy)
    •       Alkoholizm, narkomania

Budowa układu odporności

Jak działa odporność?

Niedobory odporności

Jak dbać o odporność?

Aktualności

Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła do stosowania terapię genową w leczeniu ciężkiego złożonego niedoboru odporności w wyniku niedoboru deaminazy adezynowej (ADA-SCID), będącego skutkiem mutacji genetycznej - informuje New Scientist. O terapii genowej, czym jest i o jej perspektywach, można przeczytać na portalu laboratoria.net

08.08.2023

Źródło: Nutrients Autorzy: van Steenwijk H, Bast, A and de Boer A.

Beta-glukany pochodzące grzybów to bioaktywne związki polisacharydowe o długim łańcuchu, nie rozpuszczalne w wodzie i o właściwościach immunomodulujących. Poznanie działania i funkcji beta-glukanów, które od wieków są stosowane w tradycyjnej medycynie, rozwija się dzięki nowoczesnym metodom immunologicznym i biotechnologicznym.

04.08.2023

Źródło: Oncology Reports; Autor: Hiromi Okuyama, z Laboratory of Immunology, Faculty of Pharmacy, Osaka Ohtani University, Tondabayashi, Osaka 584-8540, Japan

Lipopolisacharydy uzyskane ze spiruliny (Arthrospira) hamują wzrost guza nowotworowego w sposób zależny od receptora TLR4 poprzez zmianę środowiska cytokin z interleukiny-17/interleukiny-23 na interferon-γ. Badanie przeprowadzono na modelu zwierzęcym.

26.07.2023

Źródło: BBC Health, Autor: Michelle Roberts

Naukowcy twierdzą, że od czasu COVID nastąpił niezwykły wzrost liczby dzieci i nastolatków na całym świecie, u których zdiagnozowano cukrzycę typu 1. Hipoteza głosi, że narażenie na niektóre zarazki w dzieciństwie może pomóc w ochronie przed wieloma chorobami, w tym przed cukrzycą. Blokady i dystans fizyczny podczas COVID oznaczały, że wiele dzieci nie miało wystarczającej ekspozycji na zarazki i straciło tę dodatkową ochronę.